جریمه رانندگی بدون گواهینامه!

اگر گواهینامه رانندگی ( موتورسیکلت، خودرو یا سایر وسائط نقلیه) دارید و به هنگام ارتکاب تخلف به هر دلیلی گواهینامه خود را همراه نداشتید مشمول جریمه با کد 2111 به مبلغ 30 هزار تومان می شوید. اما اگر تا کنون برای دریافت گواهینامه رانندگی اقدام نکرده اید در ادامه مجازات رانندگی بدون گواهینامه را شرح داده ایم:

کسی که بدون  داشتن گواهینامه، رانندگی کند، به موجب قانون مرتکب جرم شده است و مجازات آن دو تا شش ماه حبس خواهد بود. اما اگر بدشانسی نیز بیاورد و حادثه‌ای اتفاق بیافتد، اگر مقصر نباشید که جرم اولیه همچنان پابرجاست، اما اگر مقصر واقعه بوده باشد، دو جرم مرتکب شده است و به قاضی توصیه می‌شود تا حکم را هم تشدید کند.

طبق ماده ۷۲۳ قانون تعزیرات اسلامی هر کس بدون گواهینامه رسمی اقدام به رانندگی و یا تصدی وسایل موتوری که مستلزم داشتن گواهینامه مخصوص است، نماید و همچنین هر کس که به موجب حکم دادگاه از رانندگی وسایل نقلیه موتوری ممنوع باشد و به رانندگی وسائل مزبور مبادرت ورزد، برای بار اول به حبس تعزیری تا دو ماه یا جزای نقدی تا یک میلیون ریال و یا هر دو مجازات و در صورت ارتکاب مجدد به دو ماه تا شش ماه حبس محکوم خواهد شد.

همچنین مطابق بند ج ماده ۱۰ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی در صورتی‌ که راننده بدون داشتن گواهینامه مبادرت به رانندگی نماید، وسیله نقلیه متوقف و راننده به مرجع قضائی معرفی می‌شود.

البته مجازات جرم رانندگی بدون گواهینامه بر اساس بند ۱ ماده ۳ قانون وصول برخی از درآمدهای دولت، می‌تواند به جزای نقدی تبدیل شود.

مطلب پیشنهادی: جدول کد تخلفات رانندگی و نرخ جریمه سال 1400

جرم رانندگی بدون گواهینامه شامل چه کسانی می‌شود؟

۱. کسانی که بدون مجوز رانندگی می‌کنند

هر وسیله‌ی موتوری گواهی‌نامه‌ مختص به خود را دارد و براساس آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی هر‌کس بخواهد با هر نوع وسیله نقلیه موتوری مثل خودروی سواری، کامیون و اتوبوس رانندگی کند، باید گواهی‌نامه‌ای را که برای رانندگی با آن نوع وسیله نقلیه موردنیاز است، دارا باشد.

در ‌غیر ‌این ‌صورت با متخلفان برابر قوانین و مقررات رفتار می‌شود. بنابراین صرف داشتن گواهی‌نامه رانندگی یک وسیله خاص، مجوزی برای رانندگی با سایر وسایل‌نقلیه نیست. به‌عنوان مثال فردی که گواهی‌نامه رانندگی موتورسیکلت دارد فقط مجاز به رانندگی با این وسیله نقلیه بوده و مجاز به رانندگی خودروی سواری نیست  همچنین کسی که گواهی‌نامه پایه یک ندارد، نمی‌تواند با کامیون و اتوبوس رانندگی کند.

در صورتی که شخص بدون گواهی‌نامه اقدام به رانندگی کند علی‌رغم این‌که این ماده به قاضی اجازه داده است حکم به حبس او صادر نماید اما در حال حاضر طبق مواد دیگری از قانون این حبس به جزای نقدی تبدیل شده است. میزان جزای نقدی جرایم مربوط به رانندگی از جمله رانندگی بدون گواهی­‌نامه هر سال در قانون بودجه مشخص می‌شود.

۲. کسانی که بدون مجوز اقدام به تصدی وسایل موتوری می‌کنند که نیاز به داشتن گواهی‌نامه مخصوص دارد.

مقصود از وسیله موتوری، هر وسیله نقلیه یا غیرنقلیه‌ای است که با قدرت موتور کار کند. بنابراین دوچرخه، درشکه و چرخ و فلک‌ دستی غیرموتوری مشمول این ماده نمی‌شود.

تفاوت رانندگی و تصدی در این است که در رانندگی شخص وسیله‌ی نقلیه را به حرکت در می‌آورد اما در تصدی آنچه به حرکت درآورده می‌شود، وسیله‌ی غیرنقلیه است.

برای مثال شخصی که هدایت جرثقیل، تله‌کابین یا دستگاه‌های تفریحی موجود در شهر بازی و نظایر آن‌ها را بر عهده دارد، در واقع متصدی این وسایل موتوری است اما نمی‌توان عمل وی را رانندگی محسوب نمود. اشخاصی که بدون مجوز‌های لازم برای انجام این امور، دست به انجام آن‌ها بزنند مشمول این ماده ‌می‌شوند.

۳. اشخاصی که به حکم دادگاه از رانندگی با وسیله نقلیه‌ی موتوری منع هستند

در برخی موارد دادگاه می‌تواند اشخاص مجرم را علاوه ‌بر مجازات‌های اصلی جرم‌شان، به مجازات‌های دیگری نیز محکوم کند و یکی از این موارد ممنوع‌کردن آن‌ها از رانندگی با وسیله‌ی نقلیه‌ی موتوری است.

این ممنوعیت که البته دائمی نیست، می‌تواند مربوط به همه‌ی مکان‌ها یا برخی مکان‌های خاص باشد. مثلاً قاضی می‌تواند شخص را فقط از رانندگی در بزرگراه‌­ها ممنوع کند.

در هر صورت اگر دادگاه چنین حکمی را صادر کند ولی شخص محکوم بدون توجه به این حکم اقدام به رانندگی نماید، مشمول این ماده و مجازات­‌هایی که در بند اول مورد اشاره قرار گرفت، خواهد بود.

اما اگر شخص شامل یکی از موارد بالا  باشد و تصادف کند، چه اتفاقی از لحاظ قانونی خواهد افتاد؟

در تصادفات صرف نداشتن گواهینامه موجب مقصر بودن راننده نخواهد بود، آنچه در تعیین مقصر حادثه اثرگذار است وجود رابطه بین وقوع حادثه و خطای راننده است که این رابطه باید مستقیم باشد، یعنی اگر آن علت وجود نمی داشت، حادثه هم به وجود نمی آمد.

پس اگر کسی در حادثه رانندگی گواهینامه نداشته باشد، چنانچه علت وقوع حادثه بی‌احتیاطی و یا بی‌مبالاتی طرف مقابل باشد، او به علت نداشتن گواهینامه مقصر قلمداد نمی‌شود. هر چند از حیث این که فاقد گواهینامه بوده قابل تعقیب و مجازات است.

اما چنانچه فرد بدون گواهینامه، مقصر حادثه‌ای باشد، به عبارت دیگر، بی‌احتیاطی یا بی‌مبالاتی یا عدم رعایت نظامات دولتی یا عدم مهارت وی علت تصادفی باشد که منجر به صدمات بدنی شود، دادگاه مکلف است مجازات وی را تشدید کند و می‌تواند وی را برای مدت یک تا پنج سال از حق رانندگی محروم کند.

در عین حال در مواردی که راننده بدون گواهینامه مقصر حادثه باشد، اعم از این که تصادف منجر به خسارت مادی یا بدنی شده باشد، در صورتی که خودرو دارای بیمه نامه معتبر باشد، بیمه‌گر مکلف به پرداخت خساراتی است که به موجب بیمه نامه تعهد نموده است.

قتل در حین رانندگی بدون گواهینامه

اگر فردی که مهارت بسیار زیادی در رانندگی دارد، بدون گواهینامه اقدام به رانندگی نماید و در حین رانندگی کسی را به قتل برساند، در این حالت قتلی که واقع شده است، از نوع شبه عمد خواهد بود، اما جز پرداخت دیه مسئولیت دیگری در مورد قتل نخواهد داشت زیرا درست است که او بدون رعایت قوانین و مقررات اقدام به رانندگی کرده اما قتلی که اتفاق افتاده بخاطر عدم رعایت این قوانین و مقررات نبوده‌ است.

در این حالت او علاوه بر پرداخت دیه، به علت رانندگی بدون گواهی‌نامه مطابق ماده ۷۲۳ قانون مجازات اسلامی به حبس تا دو ماه یا جزای نقدی تا ۱۰۰ هزارتومان محکوم خواهد شد.

اما اگر در همین مورد این فرد به علت نداشتن گواهی‌نامه، مهارتی در رانندگی نداشته باشد و اقدام به رانندگی کردن نماید و به علت ناتوانی در کنترل سرعت خود به عابر پیاده‌ای برخورد نماید و موجب مرگ او شود، علاوه بر پرداخت دیه و تحمل مجازات حبس یا جزای نقدی بخاطر رانندگی بدون گواهی‌نامه، مطابق ماده‌ی ۷۱۴ و ۷۱۸ این قانون به بیش از دو سال حبس محکوم خواهد شد.

همچنین در این مورد دادگاه می‌تواند برای مدت یک تا پنج سال راننده را از حق رانندگی یا حتی تصدی وسایل نقلیه محروم کند.

بنابراین دادگاه در این موارد باید بررسی کند و ببیند که آیا این تصادف و قتل با نداشتن گواهینامه ارتباطی داشته است یا خیر و به عبارت بهتر اگر گواهینامه می‌داشت آیا باز هم این تصادف و قتل واقع می‌شد یا خیر.

اگر چنانچه به این نتیجه برسد که این تصادف و قتلی که در پی آن واقع شده‌ است، هیچ ارتباطی به نداشتن گواهی‌نامه ندارد، باید حکم به پرداخت دیه و حبس یا جزای نقدی بخاطر رانندگی بدون گواهی‌نامه کند، زیرا اگرچه رانندگی بدون گواهی‌نامه نوعی بی‌احتیاطی است، اما این بی‌احتیاطی در وقوع قتل نقشی نداشته ‌است و اگر راننده گواهینامه هم داشت، باز هم این قتل اتفاق می‌افتاد.

در صورت وقوع جرم رانندگی بدون گواهینامه افسران راهنمایی و رانندگی با راننده‌ی متخلف چه برخوردی خواهند کرد؟

مطابق ماده ۴ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی، در این وضعیت افسران راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی مجاز هستند پس از تشخیص تخلف، متخلفین را متوقف کنند.

هم‌چنین طبق بند ج ماده ۱۰ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی پس از تشخیص تخلف، باید وسیله‌نقلیه متوقف شده و راننده جهت رسیدگی به اتهام و تعیین مجازات به مرجع قضایی معرفی گردد.